گروه دانشگاه خبرگزاری آنا-میعاد بادپا؛ پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران که با نام اختصاری ایرانداک  بین دانشجویان شهرت یافته است، دست به انتشار پایان‌نامه‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی زده است که تا پیش از این برای جلوگیری از انتشار مقالات یا پایان‌نامه‌ها، متقاضیانی که نیاز به دسترسی به اسناد علمی داشتند باید به کتابخانه یا مراکز اسناد علمی دانشگاه  خود مراجعه کرده و صرفاً می‌توانستند بخشی از متن مورد نیاز خود را یادداشت‌برداری کنند و حتی اجازه عکس‌برداری از مقالات‌ و پایان نامه‌ها وجود نداشت.

در همین راستا با ابراهیم فیاض استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران گفتگو کردیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

آنا: آیا اقدام ایرانداک در انتشار آزاد و تمام متن پایان‌نامه‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی را کار درستی می‌دانید؟

فیاض: فساد و مافیای پایان‌نامه‌نویسی به خاطر محدود بودن دانشگاه‌ها ایجاد می‌شود و اقدام پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در انتشار آزاد و تمام متن پایان‌نامه‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی، جلوی سرقت موضوع را می‌گیرد. بحث سرقت پایان‌نامه‌ها تابه‌حال موضوع رایجی بوده است و بازار گرمی در اطراف دانشگاه تهران داشته و دارد. لذا انتشار آزاد باعث می‌شود تا جلوی موضوعات تکراری و سرقت ادبی گرفته شود.

حذف کنکور بسیاری از مشکلات را از بین می‌برد

آنا: آیا با حذف کنکور هم موافق هستید؟

فیاض: اگر همین الآن کنکور را حذف کنند و همانند دبیرستان‌ها، در دانشگاه‌ها را باز بگذارند و دانشجویان با ساختار معدلی، پولی یا غیر پولی وارد دانشگاه شوند، مثلاً افرادی که معدل خوبی در دبیرستان داشتند بتوانند به‌راحتی در دانشگاه موردعلاقه خودشان ثبت‌نام کنند و افراد دیگر هم بتوانند با پرداخت شهریه به دانشگاه موردعلاقه خودشان بیایند، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد. دیگر کسی اجباری در رشته‌ای تحصیل نمی‌کند و همه بر اساس علاقه و نیاز بازار کار تحصیل خواهند کرد.

دانشگاه تهران خرجی روزمره خودش را ندارد

آنا: در صورت پولی شدن دانشگاه‌ها آیا دانشگاه در انحصار خانواده‌های متمکن قرار نمی‌گیرد؟

فیاض: ابتدا باید به این مسئله توجه کنیم که دانشگاه تهران به‌عنوان دانشگاه اول کشور، حتی خرجی روزمره خودش را ندارد. دستشویی‌ها، شیرهای آب، سقف و دیوار دانشکده‌ها خراب است. اکثر دانشکده‌ها و کلاس‌ها بنای قدیمی و کهنه دارند و گویا سقف کلاس‌ها در حال فروریختن بر سر اساتید و دانشجویان است. دانشکده فنی دانشگاه تهران فرسوده و دیوارهایش ترک برداشته است، وضعیت وحشتناکی دارد و هیچ امکاناتی در آن نیست و حتی اتاق ریاست دانشگاه تهران کهنه و قدیمی است.

این دانشگاه که پول ندارد و خیلی‌ها هم حاضرند پول بدهند و درس بخوانند. برخی ساکن تهران هستند و خوابگاه و سایر امکانات رفاهی هم نمی‌خواهند. چه اشکالی دارد این افراد هم در دانشگاه تهران حضور پیدا کنند. افراد بااستعداد و باهوش هم از شهرستان بیایند و به‌شرط معدل بدون پرداخت شهریه از امکانات رفاهی استفاده کنند. ایده‌های فراوانی در این زمینه مطرح می‌شود که هرکدام جای کار دارد.

آزاد شدن فضای دانشگاه‌ها باعث کاهش فساد می‌شود

آنا: آیا باز شدن درب دانشگاه برای تحصیل مشکلی ایجاد نخواهد کرد؟

فیاض: هر چه ما فضای دانشگاه را بازتر کنیم فساد کمتر می‌شود و هر چه فضا را بسته نگه داریم اوضاع خراب‌تر خواهد شد؛ یعنی اگر در دانشگاه‌ها را باز کنیم و یا کل پایان‌نامه‌ها را روی سایت ایرانداک بارگذاری کنیم، بازار سیاه و مافیای پایان‌نامه‌نویسی برچیده و دزدی پایان‌نامه‌ها تمام می‌شود. اتفاقاً از پیشنهادهای خودم هم به پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات این بود که پایان‌نامه‌ها را روی سایتش بارگذاری کند به همین خاطر چند بار با معاون آموزش عالی در دانشکده خودمان صحبت کردم؛ و گفتیم اگر همه‌چیز به‌صورت آزاد باشد سرقت کم می‌شود.

افراد مستضعف و پولدار در کنار هم تحصیل کنند

آنا: آیا مصداقی برای توجیه خود دارید که با باز شدن در دانشگاه جلوی پیشرفت علمی گرفته نمی‌شود؟

فیاض: آیا در دبیرستان‌ها جلوی کار علمی گرفته می‌شود؛ اگر دبیرستانی بخواهد کار علمی انجام دهد به‌راحتی می‌تواند. در بعضی دبیرستان‌ها مردم با طیب خاطر پول پرداخت می‌کنند. شخصی که در ماه ۲۰ میلیون تومان خرج می‌کند اگر بخواهد در طول سال ۵ میلیون تومان خرج تحصیل فرزندش در دبیرستان محله خودش کند، اشکالی دارد. در منطقه ۱ تهران دبیرستانی وجود دارد که از افراد متمکن شهریه می‌گیرد و دانش‌آموزان خانواده‌های کم‌درآمد را هم ثبت‌نام می‌کند. مثلاً اشخاص برج‌نشین با مکنت مالی پول به دبیرستان می‌پردازند و از طرفی هم بچه‌های سرایدار برج هم در همین مدرسه درس می‌خوانند. فرزندان کارگرهای دانشگاه شهید بهشتی هم در همین دبیرستان درس می‌خوانند.

اگر بگوییم افراد مستضعف با آزاد شدن دانشگاه‌ها به دانشگاه‌های بزرگی مثل تهران و شریف راه پیدا نمی‌کنند، فکر اشتباهی است.

در آلمان سه نوع دبیرستان کلیسایی، دولتی و خصوصی وجود دارد

آنا: آیا در کشورهای توسعه‌یافته فضای آموزشی به‌گونه‌ای که می‌گویید، برای تحصیل باز است؟

فیاض: در همه دنیا افراد باسواد در دانشگاه‌ها و مدارس خصوصی خوب به‌عنوان بورس راه پیدا می‌کنند. در آلمان که به‌عنوان کشوری پیشرفته شناخته می‌شود، دانش‌آموزان کم‌بضاعت به‌راحتی در مدارس خصوصی و درجه اول درس می‌خوانند و کلیسا به‌عنوان یکی از پشتیبان‌های اصلی، هزینه‌های این کار را تأمین می‌کند.

در کشور آلمان سه نوع دبیرستان وجود دارد، یکی از دبیرستان‌ها متعلق به کلیسا است. کلیسا دانش‌آموزان مستضعف و افراد خارجی را تحت پوشش قرار می‌دهد. حتی دانش‌آموزان مسلمان هم در مدارس کلیسا تحصیل می‌کنند، چون این دبیرستان‌ها اخلاقی هستند و به‌شدت درس‌خوان هستند.

دسته دوم، دبیرستان دولتی است که در آن بچه‌های شرور و دانش‌آموزان شلوغ تحصیل می‌کنند. مسلمان‌ها فرزندان خود را به این مدارس نمی‌فرستند، بااینکه این مدارس دولتی هستند.

دسته سوم، دبیرستان‌های خصوصی متعلق به آقازاده‌ها و خانواده‌های پولدار است؛ و در غالب شهرهای آلمان این سه نوع دبیرستان وجود دارد. من در فرایبورگ که جمعیتی ۱۰۰ هزار نفری دارد با این مدارس آشنا شدم.

دانش‌آموزانی که در مدارس کلیسا تحصیل می‌کنند به‌شدت اخلاقی و درس‌خوان هستند و در برخی موارد به این دانش‌آموزان هزینه‌های روزمره و نیز بورس تحصیل در مدارس خصوصی می‌دهند که با این کار باعث رشد علمی دبیرستان‌های خصوصی می‌شوند و همه این افراد به‌راحتی وارد دانشگاه موردعلاقه‌شان می‌شوند. در آلمان با ۸۰ میلیون نفر جمعیت، هرکسی بخواهد می‌تواند در هر دانشگاهی درس بخواند.

قیف دانشگاه‌های کشور باید برعکس شود

آنا: چه راهکاری را برای پیشرفت علمی دانشگاه‌های کشور پیشنهاد می‌کنید؟

فیاض: اگر در دانشگاه‌ها را باز کنند استقبال نسبت به دانشگاه‌ها کم می‌شود. وقتی درب دانشگاه باز شود اشخاص فقط برای یادگیری مهارت به دانشگاه می‌روند و دیگر مسئله پُز دادن، فخرفروشی و تحصیل بی‌مورد هم از بین می‌رود. با این کار قبول شدن در دانشگاه افتخار نخواهد بود و در این زمان ورودی آسان اما خروجی دانشگاه سخت خواهد شد.

در حال حاضر دانشگاه‌ها مانند قیف برعکس هستند که ورودی بسیار سخت اما خروجی آسان است. افراد باید به‌سختی تلاش کنند تا در رشته‌ای قبول شوند و درصورتی‌که رتبه خوبی نیاورند در رشته‌ای که علاقه ندارند به‌اجبار تحصیل می‌کنند. از طرفی افرادی که رتبه خوبی کسب کردند، کار را تمام‌شده می‌بینند و به‌هیچ‌وجه ترس از اخراج ندارند چون می‌دانند پس از چند سال تحصیل به‌راحتی درسشان تمام می‌شود و فارغ‌التحصیل می‌شوند و دانشگاه هم مراعات این افراد را خواهد کرد زیرا این افراد به‌عنوان رتبه‌های خوب کنکور و نخبه شناخته می‌شوند و اخراج کردن افراد که در کنکور نخبه شناخته‌شده‌اند، منطقی نیست.

اگر در دانشگاه‌ها را باز کنند یک‌ میلیون اخراجی خواهیم داشت

آنا: سخت‌گیری و اخراج دانشجویانی که  تلاش نمی‌کنند، چه نتایجی خواهد داشت؟

فیاض: من یقین دارم اگر در دانشگاه‌ها را باز کنند و در فارغ‌التحصیلی سخت‌گیری کنند بیش از یک‌میلیون نفر اخراجی از دانشگاه خواهیم داشت. امروز دقیقاً نیاز به برعکس کردن قیف ورودی و خروجی دانشگاه داریم. دانشجویان یا مجبور می‌شوند تلاش کنند و در رشته خود در طول مدت تحصیل بهترین باشند و یا اینکه از دانشگاه اخراج شوند و به‌راحتی به رشته دلخواه دیگری بروند. در رشته جدیدشان نیز باز دوگانه تلاش برای ماندن و یا عدم تلاش و اخراج مواجه خواهند شد.

مواردی در دانشگاه دیده شده که دانشجو پس از سه بار مشروطی، به خاطر دلسوزی‌های استاد و آموزش دانشکده اخراج نشد. لذا اگر سخت‌گیری در ورودی دانشگاه‌ها برداشته شود استقبال بی‌مورد دانشجویان در تحصیل کم می‌شود. دیگر افتخار نیست که فرد درس بخواند و مدرک بالا کسب کند، ابهت بی‌مورد دانشگاه ریخته شده و ارزش دانشگاه واقعی‌تر خواهد شد و هر کس وارد دانشگاه می‌شود فقط به خاطر درس است.

اگر استاد حضوروغیاب نکند دانشجویان به کلاس نمی‌آیند

الآن اگر استاد در کلاس حتی دانشجویان ارشد و دکتری حضوروغیاب نکند، هیچ‌کس سر کلاس حاضر نمی‌شود. پس آزادی فضای علمی باعث ارتقای دانشگاه‌ها خواهد بود. آزادی پایان‌نامه‌ها هم‌چنین تأثیری دارد. برای مثال پایان‌نامه‌ها در اروپا و آمریکا حق دسترسی آزاد دارد و دانشجویان حق کپی‌برداری از متن این پایان‌نامه‌ها را ندارند و در صورت کپی‌برداری به‌راحتی این مسئله مشخص می‌شود چون شخص کپی‌کننده هم روزی پایان‌نامه خود را در همین سایت باید بارگذاری کند و در صورت محرز شدن تقلب، با فرد خاطی برخورد جدی می‌شود.

حوزه‌های علمیه هم به معضل دانشگاه دچار شدند

آنا: آیا ایده آزاد شدن فضای دانشگاه در سایر جوامع هم قابل اجرا است؟

فیاض: این مسائل فقط محدود به مدرسه و دانشگاه نیست. در حوزه علمیه هم این مسئله باید جدی گرفته شود. در گذشته حوزه‌های علمیه فضای باز تحصیلی داشت. مثلاً حوزه علمیه قم در اوایل انقلاب محدود به یک مدرسه خاص نبود، همه مدارس و مساجد حوزه بود و هرکسی به‌راحتی درس می‌خواند؛ اما الآن متأسفانه حوزه هم مثل دانشگاه ورودی پیدا کرده است. حتی در حوزه هم معضل تقلب وجود دارد و در پایان‌نامه‌های حوزوی هم گاهی بحث تقلب پیش می‌آید.

طلبه‌های حوزه‌های علمیه هم گاهی سر کلاس درس حاضر نمی‌شوند یعنی مشکل دانشگاه دقیقاً در حوزه هم مصداق پیدا کرده است. در گذشته طلبه در سرما و هوای برفی، سر وقت در کلاس حاضر می‌شد چون به درس عشق می‌ورزید. اگر حوزه‌های علمیه به حالت گذشته برنگردد وضعیتش مثل دانشگاه‌های امروز می‌شود. چرا در ورودی حوزه همانند دانشگاه سخت‌گیری می‌شود. شاید طلبه بخواهد فقط در یک روستا منبر برود، یا طلبه دیگری بخواهد مجتهد شود یا فیلسوف شود، لذا باید با باز کردن در دانشگاه و حوزه تحولی در مبحث آموزش کشور ایجاد شود.

انتهای پیام/۴۱۰۷/۴۱۲۶/پ

منبع :  خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی آنا   چهارشنبه , ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۸